Ձորագէսի պատմությունը պետք է պահպանվի ոչ միայն ալբոմում, այլեւ՝պատմության թանգարանում

Ձորագէսի նախկին երկարամյա գրադարանավարուհի, միայնակ թոշակառու Ելենա Անդրեասյանը/Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից Ենոք Անդրեասյանի դուստրը/, ալբոմում խնամքով հավաքել է 85-ամյա Ձորագէսի պատմությանը վերաբերվող   հոդվածներ՝մամուլի արխիվից, որոնք փրկել է ոչնչացումից՝ակումբի ու գրադարանի լուծարումից հետո։Հոդվածների մի մասի վրա մակագրել է տարեթիվը, մյուսների տարեթիվը հնարավոր է աչքաչափով կռահել՝հոդվածի բովանդակությունից։Ալբոմի հոդվածների ընթերցումից պարզեցինք, որ Ձորագէսին վերաբերվող հրապարակումները հիմնականում երբեմնի ,,Գուգարք,, թերթից են, իսկ ակտիվ թղթակիցներից է եղել Դեբեդ-Կասկադ ՀԷԿ-ի նախկին տնօրեն, լուսահոգի Գարեգին Թորոսյանը/ով նույնպես ընտանիքով բնակվում էր Ձորագէսում/։Հոդվածների զգալի մասի հեղինակն էլ ինքը՝Ելենա Անդրեասյանն է, ով լուսաբանել է ակումբում տեղի ունեցող միջոցառումները/Իսկ ոդվածներից մեկում  հանդես է եկել որպես Հրուշիկ Անդրեասյան/։Ակումբում միջոցառումներ են տեղի ունեցել նաեւ 1990-ականներին, քանի դեռ ակումբն ու գրադարանը չէին լուծարվել։Ձորագէսում ակումբը պահպանվեց միչեւ 1990-ականների կեսերը կամ վերջերը, հիմա այդ շենքը, որ մասամբ էլ բնակելի է,կիսավեր վիճակում է․տարիներ շարունակ մեկ՝համայնքին է անցել ՀԷԿ-ից, մեկ՝ նորից ՀԷԿ-ին, ինչ-որ մի հատվածում էլ ՊՆ-ին է պատկանել, ու հիմա, նախորդ կառավարության օրոք վաճառվել է սեփականատիրոջ։-Գ․Հ․/։

Հոդվածների մի մասի հերոսները երբեմն էլ թղթակցի կարգավիճակով են եղել։Հոդվածներում լուսաբանվել է ավանի հասարակական կյանքը/այդ թվում՝տեղական ընտրությունները/, մարդկանց առօրյան՝հիմնականում մինչեւ անկախացումը։Պատմվել է ոչ միայն առաջավոր աշխատողների,վետերանների, այլեւ՝պատանի- երիտասարդների մասին։Հոդվածներ կային վարպետներ Գարեգին Հարությունյանի, Դերենիկ Մխոյանի, Գրիգոր Մկրտչյանի, ՀԷկ-ի երկարամյա աշխատող Ղարիբ Գալոյանի եւ այլոց մասին։Իսկ 85-ամյա Ձորագէսի շինարարությանը մասնակցած ,1915թվի Եղեռնից մազապուրծ Գարեգին Հարությունյանի կյանքի մասին ,,Գուգարքի,, թղթակից Պ․Սուքիասյանը 1988թվի հունվարի՝,,50 տարի կուսակցության շարքերում,, խորագրի ներքո հոդվածում գրել է․,,Թաքուն հիացմունքով հետեւելով վահագնեցի Արաքսյա Կոստանդյանին, որ նույնպես աշխատում էր ՀԷԿ-ի շինարարությունում, Գարեգինը նրանից էր առնում մոր ու քույրերի՝Արաքսից այն կողմ մնացած ու կարոտը մշուշ դարձած երկրի կարոտը։Բայց մի նոր աշխարհ էր ոգեշնչում նրան, եւ Ձորագէսի բացման հանդիսավոր տոնակատարությունից հետո շինարարության կոմերիտականները պսակում են Գարեգինին եւ Արաքսյային,,։Ձորագէսին վերաբերվող մի հրապարակում էլ կար Լոռի-Փամբակի երկրագիտական թանգարանի նախկին տնօրեն Մ․Մեսրոպյանի հեղինակությամբ։Եւս մեկը՝Ձորագէսին նվիրված հոդվածներից ,գրել էր արձակագիր-դրամատուրգ Սամվել Խալաթյանը։Կարծում եմ, եթե ստեղծվի Ձորագէսի պատմության թանգարան, ապա կգտնվեն նաեւ այլ նյութեր՝պահպանված ձորագէսցիների մոտ։

․․․Իմ ծննդավայր Ձորագէսը տվել է ոչ միայն վարպետ-էներգետիկներ, այլեւ՝բժիշկներ/մանկաբույժ Վանունի Մատինյան, գինեկոլոգ Ռաիսա Սահակյան/, մանկավարժներ Անժելա Շովգարյան, Լյուդմիլա Կոստանդյան,Ալվարդ Մելիքսեթյան/, հայտնի դիզայներ-ծաղկաբույծ Դոնարա Կոստանդյան, ձորագէսյան արմատներ ունեն ճամփորդ,երգիչ Վարդան Սարգսյանը, երգչուհի Հասմիկ Կարապետյանը /ձորագէսյան ծոռներ են/։

Ձորագէսը ոգեշնչել է, տվել է բանաստեղծական ձիրք ունեցող մտավորականներ։Երկարամյա դեղագործ Աիդա Միքայելյանն առայժմ իր բանաստեղծությունների մի փոքր մասն է զետեղել համացանցում, մնացածները ՝ներանձնական, չի տեղադրել, ասելով․,,Դրանք ինձ համար եմ գրել, իմ մտածմունքներն ու հույզերն են, չեմ ցանկանում հրապարակայնացնել,,։Ո՞վ գիտի, միգուցե մի օր մտափոխվի։Ի դեպ, Աիդա Միքայելյանն իր հուշերը՝հին Ձորագէսի մասին, ձեռագիր տեսքով բազմացրել եւ բաժանել է իր մտերիմ ձորագէսցիներին։Իսկ ՀԷԿ-ի նախկին տնօրեն, լուսահոգի Ռաֆիկ Հակոբյանի որդին, որ շարունակում է հոր գործը՝ՀԷԿ-ում, հավաքել եւ հրատարակել է հոր՝անտիպ բանաստեղծությունների գիրքը,որ անհնար է կարդալ առանց հուզմունքի։Գիրքն ընթերցել եմ երկարամյա մանկավարժ,դպրոցի նախկին գրադարանավարուհի,ազգությամբ ուկրաինուհի Նինա Շեւչենկոյի տանը։

․․․Դառնանք զօղորմին տանք Ձորագէսի դպրոցի նախկին տնօրեն Անդրանիկ Մատինյանին,ուսմասվար Ռաֆիկ Պետրոսյանին, մանկապարտեզի նախկին վարիչ Վարդուշ Թորոսյանին,երկարամյա մանկավարժ եւ մանկապարտեզի դաշնակահարուհի Ռիմա Սահակյանին․ նախկին հիվանդանոցի ամենահին բժիշկ Սարգիս Աթաբեկյանին։

․․․Ձորագէսն ունի ոչ միայն արժանավոր զավակներ, այլեւ՝փեսաներ․ՎՊՄԻ քաղտնտեսության երկարամյա դասախոս Կորյուն Թորոսյան, ճանաչված շախմատիստ Գեորգի Հովսեփյան/ձորագէսցիները Հովիկ էին ասում/, ,,Արարատի,, նախկին մարզիչ Լեոնիդ Զախարով, եւ, վերջապես՝սփյուռքահայ երգիչ Սերժ Թանկյան, ով տարիներ առաջ կնոջ՝ձորագէսյան արմատներով Անժելա Մադաթյանի հետ հանգստանում էր Ձորագէսում։

․․․․Վերջին 20 տարիներին գրել եմ Ձորագէսի նոր պատմությունը՝1988թվի երկրաշարժից հետո, տարբեր թերթերում/,,Առավոտ", ,,Հրապարակ", ,,Ժամանակ Երեւան,,/,բայց՝ամենաշատը գրել եմ 2011թից սկսած՝համացանցում/անձնական բլոգներում եւ ֆեյսբուքում/։Միգուցե դրանք մի օր հրատարակեմ նաեւ գրքով։Իսկ առայժմ հին ու նոր հրապարակումներս համախմբվում են ֆեյսբուքի ,,Ձորագէս,, խմբում ու համախմբում նաեւ ձորագէսցիներին։

ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ