Ինչու ես չդարձա լրագրողների միության անդամ

Անձնական արխիվներիս մեջ հայտնաբերելով վանաձորյան երբեմնի ,,Տեսադաշտ,, երկշաբաթաթերթի կողմից 1996թ․տրված տեղեկանքը՝որպես երաշխավորագիր ներկայացնելու ՀՀ լրագրողների միություն, որոշեցի անտիպ նյութերիս արխիվից վերջապես արեւի երես հանել նաեւ տարբեր ժամանակներում գրված եւ վերաթարմացված հուշագրությունս՝2017թ․վերջնական տեսքի բերված․այն մասին, թե ԻՆՉՈՒ ԵՍ ՉԴԱՐՁԱ ՀՀ ԼՐԱԳՐՈՂՆԵՐԻ ՄԻՈՒԹՅԱՆ ԱՆԴԱՄ։Սա նաեւ հուշագրություն է ավելի քան 20 տարի ՀՀ լրագրողների միությունում տիրող ներքաղաքական իրավիճակի մասին։ Բարեբախտաբար, տարեվերջին ՀԼՄ-ում տեղի ունեցավ Մեծ բեկում, քանի որ միության 80-ամյա նախագահը՝ավելի քան 2 տասնամյակ իշխած, հրաժարական ներկայացրեց։

․․․1996թվին ՀՀ լրագրողների միությանն անդամագրվելու դիմում գրեցի․այն ժամանակ թղթակցում էի վանաձորյան ,,Տեսադաշտ,, թերթին/համատեղությամբ՝,,Ընտանիք,, եւ ,,Կանչ նախնյաց,,վանաձորյան, ինչպես նաեւ՝,,Առավոտ,, եւ ,,Գիտություն,, հանրապետական թերթերին/, եւ միաժամանակ՝Վանաձորի մանկավարժականի գրադարանում մատենագետի հաստիքով էի։Լրագրողների միություն դիմում գրելուս նպաստել էր այն, որ ,,Հայաստանի հանրապետություն,,թերթում կարդացի միության նախագահ տիկին Ա․Գ․-ի հարցազրույց-պատրաստակամությունը՝միությունը ,,նոր, երիտասարդ կադրերով համալրելու եւ այն թարմացնելու մասին,,։,,Երիտասարդ,, ասելով՝նկատի էր առնվում այն,որ անդամը 50 տարեկան չլինի/այն ժամանակ ես 36 տարեկան էի/։

Նախ՝դիմումս կից փաստաթղթերով մի լավ ,,թթվեց,, երբեմնի ,,Վանաձորյան կյանք,, ռադիոխմբագրի գզրոցներում, այնուհետ այնտեղից ,,պաս տվեցին,, ՀՀ լրագրողների միության Վանաձորի բաժանմունք, որտեղ էլ դիմումս ,,քաղբանտարկյալի,, կարգավիճակում մնաց մինչեւ 1998-99թվերը՝ իշխանափոխության շրջան․ հանրապետությունում իշխանություն էր փոխվել, Վանաձորում էլ՝սկսվել էր փոփոխման սկիզբը։Ի վերջո, մի ,,գեղեցիկ օր,, մի երիտասարդ լրագրողուհու միջոցով հեռախոսով խնդրեցին գնալ տեղական խմբագրություն եւ վերցնել անդամության տոմսը՝5000դրամ մուծելու պայմանով․որպես տարեկան անդամավճար եւ տոմսի պատրաստման արժեք։Միաժամանակ ,,պարզվեց", որ ,,մեղավորը,, ես եմ, որ ,,այդքան ժամանակ,, չեմ հետաքրքրվել տոմսիս ճակատագրով/երեւի տեղյակ չէին, որ այդ առթիվ կոշտ խոսակցություն եմ ունեցել ,,Վանաձորյան կյանք,, ռադիոյի խմբագրի հետ, եւ դրանից հետո դադարեցրել համագործակցությունս, որ հասարակական հիմունքներով էր, ոչ վճարովի/։Հեռախոսային երկար-բարակ բանակցություններից հետո, ի վերջո, անդամատոմսի գինն իջեցվեց 4 հազարի, բայց ես այդպես էլ չէի հասկանում, թե ինչու՞ պետք է միանգամից այդքան գումար մուծի  հայաստանյան լրագրողը, երբ որ ՀՀ-ում նվազագույն աշխատավարձը 3-4հազար դրամ էլ չկար։Ընդ որում,անդամավճարի չափը, փաստորեն, ավելի վաղ էր սահմանվել, երբ նվազագույն աշխատավարձն ավելի քիչ էր։Հետեւաբար, ՀՀ Լրագրողների միության անդամ դառնալ ցանկացողը պետք է հովանավոր գտներ, ահա եւ ձեզ՝մտավորականի կախվածությունը փողատերերից, իսկ ես չէի ցանկանում այդ գնով ՀԼՄ անդամ դառնալ եւ ինչ-որ մեկից կախվածություն ունենալ/գովազդային դաշտում էլ չեի աշխատում/։Ըստ այդմ,միության անդամատոմսը շարունակում էր պատանդ մնալ միությունում եւ, փաստորեն, ամեն տարի ,,փրկագինը,, պետք է ավելանար՝1 հազարով/քանի որ տարեկան անդամավճար էր սահմանվել 1000դրամը/։

Եկավ 2004թիվը։ՀՀլրագրողների միության նախագահ տիկինը/այժմ արդեն՝նախկին/ բացառիկ այց էր կատարել Վանաձոր՝լրագրողական սեմինարի շրջանակներում, որ կամակերպել էր Երեւանի մամուլի ակումբն ու Խոսքի ազատության պաշտպանության կոմիտեն։Քննարկվում էր տեղեկատվության ազատության մասին օրենքը։Քննարկմանը, որ տեղի ունեցավ ՀՔԱ Վանաձորի գրասենյակում, հրավիրվել էի նաեւ ես՝որպես հանրապետական թերթի թղթակից։Ինքս ցանկություն չունեի այդ սեմինարի ժամանակ վերոնշյալ թեմայով խոսել/քանի որ դա սեմինարի հետ առնչություն չուներ/, բայց միության նախագահ տիկինը որոշեց ինձ ներքաշել այդ թեմայի մեջ, ու մի ,,անկապ,, ,,ռազբոր,, սկսվեց այն մասին, թե իբր ես ,,այս եմ ասել, այն եմ ասել,,միության ղեկավարության հասցեին/լրագրողական ներքին շրջանակներում/։Թերեւս, միության նախագահին ,,արջի ծառայություն,, մատուցելու նպատակով, լրագրողական ներքին շրջանակների խոսակցությունը իշխանահպատակ ԶԼՄ-ները ,,մեկը 10 դարձրած,,՝հասցրել էին վերջինիս ականջը՝իմ դեմ հրահրելու նպատակով։Միաժամանակ նրան դուր չեկավ այն հարցադրումս, թե ո՞ր տրամաբանությամբ պետք է լրագրողը միանգամից 4000դրամ մուծի՝վկայական ստանալու համար։Հիմա էլ պարզվեց, որ 4000-ը ,,թյուրիմացություն,, է եղել, եւ գումարը պետք է լիներ 3000դրամ․պարզաբանվեց, որ 2000դրամը անդամատոմսի արժեքն է, 1000-ը՝անդամավճարը/իհարկե՝արդեն անցածի կտրվածքով, որովհետեւ եթե հաշվի առնվեր, որ  դիմում գրելու օրվանից՝1996թվից,ինձ անդամագրել են, ու ամեն տարվա կտրվածքով 1000-ական դրամ անդամավճար կարող էր  սահմանվել, ստիպված կարող էի լինել նշված գումարից մի քանի անգամ ավել մուծել՝7-8 տարվա կտրվածքով։Միության նախագահ տիկին Ա․Գ․-ն նույնիսկ դիտողություն արեց, որ ես ,,հարցին իրատեսորեն չեմ մոտենում,,։,,Իսկ մի՞թե իրատեսական է, որ լրագրողը կարող է հնարավորություն չունենալ միամգամից այդքան գումար մուծել,,-այս դիտարկումս էլ նրան դուր չեկավ, ու դրանից հետո զարմացած հետաքրքրվեց, որ մի՞թե ես թերթից աշխատավարձ չեմ ստանում, եւ որքա՞ն է կազմում այն/այդ ժամանակ՝29 հազար դրամ, որի հույսին էր մի ամբողջ ընտանիք՝4 անդամից բաղկացած,որոնցից երկուսը՝թոշակառու, մեկը՝վճարովի համակարգի ուսանող/։Բանակռվի վերածված զրույցը շարունակելն արդեն ոչ միայն տհաճ էր, այլեւ՝վիրավորական, երբ փորձ է արվում հաշվել գրպանիդ փողերը։Բայց առավել վիրավորական էր այն, որ միության նախագահն առաջարկեց, որ ես նոր դիմում ներկայացնեմ՝նոր հիմունքներով, ու ինձ որպես լրագրող ներկայացնելու համար՝դիմումիս կցեմ 5 հոդված/այնպես, ինչպես 1996թվին, երբ դեռ 1-2 տարվա լրագրող էի/։Իմ այն դժգոհությանը, թե ինչու՞ պետք է ինձ ներկայացնելու համար նոր դիմում գրեմ,եւ դեռ՝հոդվածներս կցեմ կրկին, երբ որ ,,արդեն 9 տարվա լրագրող եմ,,՝միության նախագահն արդարացավ, թե ,,ես ձեր հոդվածները կարդում եմ իհարկե, բայց միության վարչության անդամներն էլ պետք է կարդան,,։Ստացվում էր, որ Լրագրողների Միության վարչության թերթ չկարդացող անդամները պետք է լրագրողական դաշտում այն ժամանակ 9տարի մշտական գործունեություն ծավալած լրագրողին գնահատեին ու որոշեին՝ընդունե՞լ, թե/ չընդունել։Ի դեպ, մեր ոչ հաճելի զրույցն ընթանում էր Երեւանի Մամուլի  ակումբի ու Խոսքի պաշտպանության կոմիտեի, ՀՔԱ Վանաձորի գրասենյակի ղեկավարների/կարծեմ ,,Ինտերնյուսից, էլ կային/, ինչպես նաեւ՝վանաձորյան ԶԼՄ-ների ներկայությամբ։Եվ, երբ նոր հիմունքներով դիմում գրելը համարեցի իմ լրագրողական գործունեության հանդեպ վիարվորանք, ու ասացի, որ այդ դեպքում ես հրաժարվում եմ այդ միության անդամ դառնալուց, ՀԼՄ նախագահ տիկինը, որի թոշակի տարիքը դեռ այն ժամանակ վաղուց էր լրացել, վրեժխնդիր տոնով ասաց․,,Ինչ լավ է եղել, որ ձեզ այն ժամանակ չենք ընդունել,,։Դրանից հետո ես սեմինարի ,,գեղարվեստական մասին,, չմնացի եւ դուրս եկա,իսկ միության նախագահը նետեց․,,Ես գիտեմ, որ դուք այս մասին գրելու եք ձեր թերթում, գնացեք ինչ ուզում եք՝գրեք,,։Իհարկե ես այնքան միամիտ չէի, որ չիմանայի, որ եթե անգամ գրեի, վերջինիս հետ բարի-դրացիական հարաբերություններ ունեցող թերթը դա չէր տպագրի, այլ թերթերի էլ նպատակահարմար չգտա այն հանձնել, բայց՝այն մնաց իմ անձնական արխիվում՝տարիներ շարունակ։Տարօրինակ պատահականությամբ, սակայն, հենց այդ տարում՝2004թվին, անսպասելիորեն դադարեցվեց իմ աշխատանքային պայմանագիրն այդ թերթում, որի հետ թղթակցում էի՝որոշակի գրաքննության պայմաններում։Իսկ դրանից 1 տարի անց՝ վերջնականպես թեքվեցի ընդդիմադիր թերթերի ուղությամբ, որտեղ գրաքննական ռեժիմ չկար․քանի դեռ վանաձորյան տեղական ,,մաֆիայի,, ձեռքը նրանց էլ չէր հասել։

․․․ՀԵՏԳՐՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԳՈՎ․Հատկանշական է,որ 1995թվին ,,Հայաստանի հանրապետություն,, թերթում ՀԼՄ նախագահը ոչ միայն չէր խոսել անդամավճարի չափի ու անդամատոնսի արժեքի մասին, այլեւ նշել էր․,,Այսօր մեզ պետք են երիտասարդ ուժեր, որպեսզի թարմանա մեր միությունը։50-ն անց լրագրողն արդեն չի կարող ՀԼՄ անդամ լինել,,։

Անցել է 23 տարի։Այդ խոսքերն ասող միության նախագահը միայն 2017թ․հրաժարական տվեց՝80 տարեկան հասակում․էդ թարմացումը բա նրան չէր վերաբերվու՞մ․․․թե՞ ՀՀ նախկիններին ձեռնտու էր։Ի դեպ սովետական տարիների մի գործազուրկ լրագրող մի օր խոստովանեց, որ ինքը վաղուց ի վեր անդամավճար չի մուծում/միաժամանակ գանգատվելով, որ առհասարակ այդ տոմսը ոչ մի արժեք չի ներկայացնում իրենից,եւ ՀԼՄ անդամը չունի որեւէ առավելություն՝մյուսների հանդեպ /։Երեւի թե անդամավճար չմուծող ,,դեդովշչինայի,, պատճառած վնասը ՀԼՄ-ն փորձել էր փոխհատուցել նոր ընդունվողների հաշվին։

ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ,Վանաձոր, ազատ լրագրող, բլոգեր