,,Դբա լավը, դբա Ձորագէս,,

 Վանաձորից Ձորագէս ճանապարհը,որ հոյակապ ասֆալտապատված է, ու ճանապարհը լայնացած, գնալով կարճանում է․մեկ-երկու եվ Վանաձորի՝օրեցօր մեծացող գերեզմանատունն անցնելուց հետո մեկ էլ տեսնում ես՝Փամբակում ես, ու մինչեւ հաջորդ ,,արտաշնչելդ,, մեքենան հասնում է Վահագնաձոր,այնուհետ՝Վահագնի,որտեղից էլ ,,մի ոտ,, կամ 5-10 րոպեի ճանապարհ է մինչեւ Թումանյան կայարան։Ու չես հասցնում աչքդ թարթես 2 քարանձավային թունելներում/որոնք նույնպես բարեկարգվել են ու վերակառուցվել՝ճանապարհների նման/, մեկ էլ տեսնում ես,որ հասար ,,դբա լավը,,՝,,դբա Ձորագէս,,։Ի դեպ, ճանապարհին ուղեվորներից մեկի զրույցից պարզվեց, որ Ձորագէսը սովետական տարիների նման ձաղիձորցիների համար էլ է ,,դբա լավը,, քանի որ շատերը Ձաղիձորից/Թումանյան քաղաք/ աշխատում են Ձորագէսում․սպասարկման ոլորտում, կարի ֆաբրիկայում․․․․Այս առումով 

կոմունիզմը դեռ չի հեռացել Ձորագէսից,գործազրկության խնդիր էլ չկա․մանավանդ, որ բնակչությունն է պակասել,եվ միակ տարբերությունն այն է, որ ակումբն ու գրադարանը չկան, ,,հավուզն,, էլ/հին ջրավազանը թթի ծառի մոտ/, վերափոխվել է մանկական խաղահրապարակի։Իսկ ,,գարադոկում,, ի տարբերություն սովետական տարիների, խաչքար է կանգնեցվել․ձորագէսցին դարձել է ավելի աստվածավախ։Մեր տեղեկություններով, ակումբի շենքը հիմա վերակառուցվում է որպես հանդիսությունների սրահ/այնպես, ինչպես այլ փոքր համայնքներում/։

------------------------------------------------------------

                  ,,Տված չտեի,,

,,Դու Կարինեն ե՞ս,,-ավտոբուսի մեջ իմ հարեվանությամբ գտնվող կնոջ հարցին բացասական պատասխան տվեցի։Փոքր-ինչ անց՝լոռեցու անմիջականությամբ հաջորդ հարցը տվեց․,,Ձաղիձորից ե՞ս,,-կրկին բացասական պատասխան տվի։3-րդ հարցը չհասցրեց տալ, որովհետեվ մինչ ավտոբուսը կշարժվեր, վերջինիս զանգեցին ու առաջարկեցին իջնել եվ ճանապարհը շարունակել այլ փոխադրամիջոցով/երեվի՝ծանոթները/։Վերջինս ստիպված էր վարորդին մի քանի անգամ շնորհակալություն հայտնելով խնդրել, որ նախօրոք վճարված գումարը ետ վերադարձնի։Վարորդն ստիպված էր գումարը ետ վերադարձնել,բայց՝ետեվից դժգոհեց․,,Դու հաջորդ անգամ ոտի վրա կգնաս, իզուր էլ փողը ետ տվի, տված չտեի,տվածն էլ մի փող ըլեր՝300դրամ,,։

․․․Ի դեպ, վերջերս մի լոռեցի կին էր ինձ հետ վիճում, թե Ձորագէսի՝մայրուղու վրա գտնվող կամուրջը կառուցվել է 2018-ից հետո, ներկա իշխանությունների օրոք․եվս մեկ անգամ հիշեցնենք, որ նոր կամուրջը /որի՝մինչեվ կառուցումը տարբեր հրապարակուներով հանդես ենք եկել՝հին կամրջի աղետալի վիճակի մասին/, կառուցվել է նախկին իշխանության օրոք, բայց՝հեղափոխությունն արդեն մոտ էր, եվ նախկինները թերեվս չհասցրին կամրջի պաշտոնական բացում անել,իսկ Թումանյան կայարան-Ձորագէս 2 թունելների վերակառուցման աշխատանքներն ավարտին են հասցվել ներկա իշխանության օրոք։Չի կարելի մեկի արածը մյուսին վերագրել։

ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ,Վանաձոր-Ձորագէս, 20․08․2023թ․

Թամադաներ

                                                                                                           Թամադան՝Դսեղից

Շհալվեցի Սահակի տունը կռիվ էր ընկել։Սահակն ուզում էր իր բանակից զորացրված տղայի հարսանիքի թամադան իրենց գյուղից լինի, կինը չէր համաձայնում։

-Չէ, չեմ ուզում իմ մինուճար տղի հարսանիքի թամադան մեր գյուղից լինի,խի՞, մենք ու՞մից ենք պակաս,որ մեր տան հարսանիքի թամադան Դսեղից չըլի։

-Այ կնիկ,-զայրանում էր Սահակը,-մենք ով, Դսեղա թամադա բերիլ տալն ով, մենք էդ հունարը չունենք, էլ ասես Դեբեդից բերիլ տանք՝կարող ա բան դուս գա, թե չէ՝Դսեղից, էդ մտքիցդ հանի։

-Սահակ ջան, ախր էն Կախանք բա ո՞նց բերիլ տվին,խի դու Գալուստի չափ չկա՜ս․․․․բա դու ամոթ չես անի՞,որ չկարենաս բերես, մի ծանոթ գտի, մի հնար արա։

Կնոջ հետ երկար բարակ վեճերից հոգնած,Սահակը վերջապես զայրացավ․

-Դե լավ, հերիք ա,գլուխս տարար էլի, գնում եմ Դսեղ,բայց իմացի, թե էսօր եդ չեկա,ուրեմն հաշվի գործը գլուխ չի էկել,գնացել եմ Կիրովական, ախպորդ տուն,բալքի նա գա մի բան անի,նա Դսեղ ծանոթներ շատ ունի։ 

            ՀՆԱՐԱՄԻՏ ԹԱՄԱԴԱՆ 

Ո՞վ չգիտի,որ Լոռվա Դսեղի թամադաների համբավը վաղուց դուրս էր եկել Լոռվա սահմաններից;Այ թե թամադաներ էին դսեղեցիք․․․․

Սակայն երեվի քչերը լսած կլինեին թամադաներից ամենահամբավավորի՝Աթանց Էրեգլոյի թամադայական ,,քաջագործություններից,, մեկի պատմությունը,որը մինչեւ հիմա էլ հաճույքով են վերհիշում համագյուղացիները, եվ ոչ միայն նրանք․․․

Օրերից մի օր հարեվան Քարինջ գյուղից մի հարսանքատեր,լսած լինելով Էրեգլոյի մասին,գալիս է նրա մոտ՝խնդրանքով, թե էսպես-էսպես էս ամիս 25-ին տղիս հարսանիքն է՝արի թամադայություն արա։Էրեգլոն մի քիչ չեմուչում է անում, բայց համաձայնվում է ու կամաց-կամաց պատրաստվում այդ օրվա հարսանիքին Քարինջ գնալու։Էդ հարսանիքի նախօրյակին Էրեգլոյենց տուն է գալիս մի ուրիշ հարսանքատեր՝այս անգամ Մարց գյուղից,ու, այ քեզ թարս բախտ, նույն օրվա հարսանիքի թամադայի հրավերքով։Էս հարսանքատերն Էրեգլոյի հին ծանոթներից է լինում, Էրեգլոն համեստորեն ձեն չի հանում,չի ասում, որ արդեն ուրիշ հարսանիքի է հրավիրված,ճարահատյալ համաձայնվում է,բայց մտքում մտածում, թե ոնց անի, որ հնարը գտնի։Գիշերը տեղում երկար-բարակ մտածելուց հետո Էրեգլոյի գլխում մի ,,հանճարեղ,, միտք է ծագում․2 հարսանիքին էլ թամադայություն անի՝միաժամանակ․․․

․․․Քարինջ գյուղի հարսանքատանն ասեղ գցելու տեղ չկար,հարսանքատիրոջ առաջարկով բոլոը խմում են թամադայի՝էրեգլոյի կենացը։Էրեգլոն էլ, առանց իրեն կորցնելու, պատկառանքով եվ հանդիսավոր լրջությամբ շնորհակալություն  է հայտնում կենացի համար,եվ իր կողմից առաջարկում նորապասակների կենացը։Ու ծայր է առնում  հարսանիքն իր աղմուկ-աղաղակով․․․․

Հարսանքատանը,որտեղ ամեն մեկն զբաղված էր իր ուտել-խմելով, ոչ ոք չնկատեց թամադայի կարճ բացակայությունը․իբր,պարելուոաց շոգելով թամադան դուրս էր եկել բակ՝հովանալու․․․․․Այդպես ամեն անգամ ամեն կենաց առաջարկելուց հետո թամադա Էրեգլոն բակ է դուրս գալիս, իբր հանգստանալու,սակայն դա միայն թվում էր․գլուխները տաքացրած հարսանքավորների մտքով չէր էլ անցնում, որ թամադա Էրեգլոն ամեն կենացից հետո արագորեն մտնում էր հարեվան տան բակ, նստում ձին ու սլանում դեպի մոտիկ․․․․Մարց գյուղը։Մի քանի րոպեում տեղ հսնելուց հետո ինչպես հարկն է կառավարում էր նաեւ այդ գյուղի հարսանիքը։Ահա թե ինչպես էր դսեղեցի Էրեգլոն միեվնույն օրը եվ նույն ժամին թամադություն արել տարբեր գյուղերի հարսանիքներում։

ԳԵՈՐԳԻ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ

ստորեվ ներկայացրինք ծնունդով դսեղեցի,Կիրովականի երկարամյա բնակիչ՝2013թվին մահկանացուն կնքած, Գեորգի Հովսեփյանի երգիծական անտիպ նյութերը՝գրված 1984թվին/թամադաների մասին/, նրա ծննդյան 90-ամյակի առթիվ՝հետմահու կարգով։Դառնանք զօղորմին տանք։                                                                                  

 

ՀԻՆ ՁՈՐԱԳԷՍՑԻՆԵՐԸ՝ՆՈՐ ԾԱՆՈԹՈՒԹՅԱՄԲ

 Մի հին ձորագէսցի հայտնաբերեցի պատահաբար․առեվտրի փոքր տաղավարում պատահաբար առնչվելով գնորդի ու տարեց վաճառողուհու զրույցին, երբ վաճառողուհին գնորդին ճանապարհելուց առաջ ասում էր՝,,Ես էլ եմ ձորագէսցի,,։Բնականաբար,ձորագէսյան արմատների կանչով հետաքրքրվեցի ու պարզեցի, որ այդ կինը ծնվել է 1956թվին, Ձորագէսում։Պատմեց, որ բնակվել են ակումբի շենքի մոտ գտնվող ինչ-որ հին շենքում/երկաթգծի մոտ․աղոտ հիշեցի/։Երբ Ձորագէսից տեղափոխվել են Կիրովական, 7 տարեկան է եղել։Հին հարեվաններից հիշում էր Մելնիկին,տիկին Գինարգային/նրանց կհիշեն ավագ սերնդի ձորագէսցիները/։Դարակից հանեց խնամքով պահվող սուրբ գիրքը՝Աստվածաշունչը, եվ նրա միջից հանեց Ձորագէսի մանկապարտեզի երեխաների լուսանկարը՝60-ականների սկզբի, երբ ինքը հաճախել էր մանկապարտեզ։Լուսանկարի կենտրոնում երջանկահիշատակ Վարդուշ Պետրոսյանն էր/ով, փաստորեն, մանկապարտեզում դաստիարակ է եղել,ինչից ես անտեղյակ էի։Ավելի ուշ՝մեկ այլ հին ձորագէսցի էլ՝Լիլիթը Եգանյան, հպարտությամբ պատմեց, որ Վարդուշ Պետրոսյանն իրեն դպրոցում է դասավանդել/։

Իմ զրուցակիցը,ում անունը Ռուզաննա էր, երբ իմացավ, որ իր տարեկից երեխաներից ճանաչում եմ Ալլային՝Կոստանդյան, ասեց՝ինքն էլ կա էս նկարում,,․ու մատնացույց արեց ներքեվի շարքում մի երեխայի, ասելով․,,սա է չէ՞ Ալլան,,։Ուշադիր զննելով մի փոքր կասկածեցի, որ դա Ալլան կլինի, բայց ենթադրեցի, որ միգուցե տարիների ընթացքում փոխվել է, դրա համար չեմ ճանաչում։Բայց լուսանկարի վերեվի շարքից մի երեխայի մատնացույց անելով ասեց՝,,Էս տղայի անունը Սամվել էր,, ուշադիր նայելով, հայտնագործածի նման ասի՝,,Վայ, Սամվելն է, կողքինն  էլ Ալլան․․․ այ Ալլան ինքն է,գիտե՞ք որ նրանք հետագայում իրար հետ ամուսնացան,,։Ի՞նչ իմանար, 7 տարի առաջ էր Ձորագէսից դուրս եկել, կապ էլ չէր եղել Ձորագէսի հետ։Իմ զրուցակիցը հիշում էր նաեւ Մանվելին/Մատինյան/, ով, ցավոք, տարիներ առաջ մահացավ։Վանաձորում բնակվող ձորագէսցիներից ոմանց հանգամանքների բերումով ճանաչում էր։Նաեւ ցավով հիշատակեց,որ եղբայրը՝Ռուդիկ անունով/Ավետիքյան/, ով երկար տարիներ աշխատել է Կիրովականի հանրախանութի ռադիոտեխնիկայի բաժնում, վերջերս է մահացել։Զրուցակիցս լավ տեղյակ էր, որ Ձորագէսում հիմա միջազգային հյուրանոց կա/2000թվականներին կառուցված/,եվ ասեց․,,դե գյուղերը հիմա զարգացած են շատ,,։Այդ առթիվ նկատեցի, որ Ձորագէսը միշտ է զարգացած եղել,դեռ սովետական տարիներին ուներ պարահրապարակ, ակումբ-գրադարան, կինոդահլիճ, բիլիարդանոց/հիմա դրանք վաղուց չկան՝անկախությունից հետո աստիճանաբար վերացել են,քանի որ ակումբ-գրադարնն էլ է վերացել/։Վերջինս սովետական տարիների նվաճումներից անտեղյակ էր, բայց՝լողափն ու գետը հիշում էր, երեխաների հետ մշտապես գետ են գնացել։

․․․Երբ Ալլային պատմեցի, որ ծանոթացել եմ իր մանկապարտեզային ընկերուհու հետ ու պատմեցի լուսանկարի մասին, ուրախացած ասեց․,,Էդ նկարից ես էլ ունեմ, ես ու Սամվելն իրար կողքի ենք․էսա գնամ էդ նկարը գտնեմ ու գնամ Ռուզանի հետ նորից ծանոթանամ,,։

Հ․Գ․Ավելի ուշ տեղեկացա, որ նկարի առաջին շարքում գտնվող երեխան, ում մասին նույնպես ասել էր ,,Ալլա,, անունով, նա էլ Մելիքսեթյան Ալվարդն է եղել․այսպիսով, լուսանկարում ձորագէսյան 2 Ալլաներ են եղել․Կոստանդյան եվ Մելիքսեթյան Ալլաները։

ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ,4․05․2023թ․Վանաձոր

90-ականների ,,չարեփոխումները,,՝ի վնաս թոշակառուների

 Ի՞նչ է նշանակում աշխատանքային գրքույկի մեջ առկա ստաժը հաշվելու համար պետք է միաժամանակ տեղեկանք ներկայացվի տվյալ թոշակառուի/ավելի ճիշտ թոշակի գնալ պատրաստվողի/նախկին գործատուի կողմից, թե նա սոցվճարում արել է՞, թե՞չի արել։Ուրեմն քիչ չէ, որ աշխատատեղերի մասսայական կրճատման պայմաններում թոշակի շեմը 90-ականներին բարձարցրին՝դարձնելով արեվմտյան մոդելի, ու 55 տարեկանից հասցրին 63-ի, հիմա էլ էդ 63-ին մի կերպ հասած, 30 տարվա անկախության տարիների տառապանքներով անցած մարդիկ ծերության շեմին պետք է դռնեդուռ ընկնեն, որ հաստատեն այն, ինչն արդեն իսկ գրված-կնիքված է իրենց աշխատանքային գրքույկում․հիմա սրան ի՞նչ անուն տաս, այս հակամարդկային օրենքին, թոշակառուն ինչի՞ պիտի պատասխան տա նրա համար, որ իր նախկին գործատուն սոցվճարում չի արել, կամ իր նախկին հիմնարկը չկա, կամ արխիվն անհետացել է․․․․մարդն ունի աշխատանքային ստաժը հաստատող փաստաթուղթ, ուրեմն պետք է դա համարվի օրինական փաստաթուղթ, իսկ թե գործատուն վճարում է արել, թե չի արել, դրա մեղքը չպետք է ընկնի թոշակառուի վրա։Անպարտաճանաչ հարկատուներ եք փնտրու՞մ, գնացեք գործատուների մոտ ստուգումներ արեք/ ի դեպ,մոտ 20 տարի առաջ նոր կառույց էր ստեղծվել՝Աշխատանքի տեսչություն, ու եթե որեվէ մեկն իր մոտ աշխատող էր ընդունում, ապա պարտավոր էր անմիջապես տեղյակ պահեր Աշխատանքի տեսչությանը, հետաքրքիր է, հիմա կա՞ այդ կառույցը թե՞ լուծարել են ,,հեղափոխությունից,, առաջ կամ հետո/։Կոռուպցիա եք ուզում գտնեք, գնացեք աշխատանքային գրքույկների հետքերով, կամ գործատուների մոտ ստուգումներ արեք, ոչ թե գործատուներից հաշվետվություն պահանջելու հոգսը կամ թոշակառուն քաշի/տեղեկանքների հայթայթմամբ զբաղվելով/, կամ հույսը դնի Միասնական սոցիալական ծառայության վրա, որի հարցումներն էլ կարող է մի 3 ամիս տեվեն/այն հույսով, որ թոշակառուն այդ ընթացքում շունչը կփչի/։Հնացած, իրեն չարդարացրած օրենքներով Նոր Հայաստան ե՞ն կառուցում։Հետո էլ արդարացնում են ըստ պատկանելույն, թե ,,Խեղճ Նիկոլն ի՞նչ անի,խեղճին խանգարում են,,։Հիմա ո՞վ կամ ինչն է խանգարում Նիկոլին կամ նրա Ազգային Ժողովին՝փոխելու իրենց նպատակայնությունը չապացուցած, 30 տարի առաջվա օրենքները։Թե՞ շատ ձեռնտու վիճակ է, որ մարդիկ հոգնեն պայքարից ու իրենց կիսատ-պռատ թոշակների համար չբողոքեն՝խուսափելով բյուրոկրատական քաշքշուկների մեջ ընկնելուց․ու այդպիսով զրկվեն իրենց արդար վաստակի համեմատ լիարժեք թոշակ ստանալուց։Նիկոլն է ի վերջո Ազգային Ժողովին հուշելու՞, թե՞ Ազգային Ժողովն է ժողովրդի ձայնին ականջ դնելու։Բա Նիկոլին կամ Ազգային Ժողովին չեն հասնու՞մ հազարավոր մարդկանց դժգոհությունները՝տարիներ շարունակ,որ իրենց աշխատանքային ստաժը կիսատ են հաշվում թոշակի գնալիս՝գործատուների թերացումների պատճառով։Ընդ որում, համոզված եմ գործատուները չեն էլ պատժվում, իսկ թոշակառուները նրանց պատճառով տուժում են։
ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ,Վանաձոր,բլոգեր

Ինտերպոլով հետախուզում է պետք`90-ականների դատարանի արխիվի վերաբերյալ

 Եվ այսպես, արդեն 2 շաբաթ է,չեմ կարողանում տեղեկություն ձեռք բերել 1989-94թվերի Կիրովականի/Վանաձորի/ժողդատարանում իմ աշխատանքային ստաժի վերաբերյալ`աշխատանքային գրքույկումս առկա, գրավոր հավաստիացում լինելու պայմաններում:Եվ սա`այն պատճառով, որ 30 տարի առաջ օրենք են ընդունել, որ աշխատանքային գրքույկից բացի, նաեւ պետք է տեղեկանք ներկայացնել, թե տվյալ աշխատանքի ղեկավարը սոցվճարում արել է, թե ոչ:Ու այս օրենքի պատճառով հազարավոր քաղաքացիներ կարող են զրկվել ու զրկվում են իրենց ստաժին համապատասխան թոշակի իրավունք ձեռք բերելուց. եթե տեղեկանքը չլինի:Լոռու մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանը, դատարանում 90-ականներին իմ աշխատանքային ստաժի վերաբերյալ, պատասխանել է, որ իրենց մոտ չկա մինչեւ 1999թվի արխիվը, եվ ինձ ուղղորդել է արդարադատության նախարարություն:Արդարադատության նախարարությունն  էլ ուղղորդեց  դատական դեպարտամենտ։Իսկ դատական դեպարտամենտն էլ հայտնում է, որ իրենց մոտ չկա այդ ստաժի վերաբերյալ տեղեկություն:Հույս չունենալով, որ Միասնական սոցիալական ծառայության կողմից խոստացված հարցումներն Ազգային արխիվին`կարճ ժամանակում արդյունք կտան, ելնելով օպերատիվությունից, հարցում արինք Ազգային Արխիվին.անձամբ այցելելով Վանաձորի ,,Հայփոստի,, շենքում տնվող Ազգային Արխիվ պատուհան.այդտեղ էլ պատասխանեցին, որ իրենց մոտ/որ ներառում է Լոռու եվ Տաուշի մարզերի արխիվը/միմիայն դատական վճիռներն են, իսկ անձնակազմի վերաբերյալ տեղեկություններ չկան:Այս ամբողջ պատմությունը կարելի է ամփոփել այսպես.ինչպես քաղաքացուն կուլտուրական ձեվով ուղարկել գրողի ծոցը:Ի վերջո ուր՞ է կորել Կիրովականի դատարանի `1989-94 թվերի արխիվը, միգուցե ինտերպոլով հետախուզում է պետք: 

ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ,Վանաձոր, բլոգեր

Բյուրոկրատիան`գործողության մեջ`ի վնաս թոշակառուի

 Մոտ 10 օր է, էլեկտրոնային փոստով, 2 հասցեներով նամակ եմ ուղարկել ,,Առավոտ,, թերթին, խնդրելով տեղեկանք տրամադրել 1998-2000  եվ 2002-2004 թվերին խմբագրությունում որպես լրագրող աշխատելու վերաբերյալ:Նամակին կցել եմ աշխատանքային գրքույկիս մեջ գրված եվ կնիքված հոդվածը`,,Առավոտում,, լրագրող աշխատելու վերաբերյալ, քանի որ վստահ չեմ, թե թերթի`այդ տարիների արխիվն ուղարկված է Ազգային Արխիվին, որին էլ իբր հարցում է ուղարկել Միասնական սոցիալական ծառայությունը`ինձ այդ մասին հունվարի 23-ին գրավոր հայտնելով եվ հավաստիացնելով, որ հարցումները պարզվելուց հետո/ոչ միայն ,,Առավոտում,, այլեվ`դատարանում 90-ականներին աշխատելու վերաբերյալ/, կտրվի ընթացք:Փետրվարի 21-ի դրությամբ Միասնական սոցիալական ծառայությունից դեռ տեղեկություն չունեմ.ըստ սոցիալական ծառայության աշխատակիցների բանավոր հավաստիացման, հարցումները կարող են տեվել մինչեւ 2 ամիս/երեվի թե այն հույսով, որ թոշակառուն մինչ այդ շունչը կփչի`36 հազար դրամ սկզբի համար որոշված ,,բոմժային,, թոշակի հույսին մնալով:-Գ.Հ./:Առայժմ պատասխան չկա նաեւ ,,Առավոտից,:

Ի դեպ, երեկ այցելեցի Վանաձորի սոցիալական ծառայություն, պարզաբանման խնդրանքով, թե ինչու աշխատանքային գրքույկիս մեջ առկա, ,,Առավոտ,, թերթի կնիքով գրառման վերաբերյալ ՄՍԾ-ն/միասնական սոցիալական ծառայություն/ հայտնում է ինձ, թե ,,բացակայում է կնիքը,,:,,Որովհետեվ 1998-2000 եվ 2002-2004թվերի տարբեր ժամանակահատվածների վերաբերյալ առանձին կնիք չկա, այլ միայն`1 կնիք է.մինչդեռ պետք է յուչաքանչյուր ընդունում-ազատումից հետո առանձին կնիք դրվեր, ոչ թե`1 ընդհանուր կնիք`տարբեր ժամանակահատվածների համար,,-պատասխանեց սոցիալական ծառայության աշխատակիցը:

Բա հիմա սա ի՞նչ է, եթե ոչ`բյուրոկրատիա`ի վնաս թոշակառուի:Վերջապես մի քիչ մարդ լինել է պետք ու մարդկային լինել, եվ ոչ թե մանրադիտակով զննել, որ պարզեն, թե էլ ինչ գտնեն, որ մարդու աշխատանքային վաստակը ,,խուզեն,,`հոգուտ պետբյուջեի:

ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ,Վանաձոր, բլոգեր

Շնորհակալագիր

 

,,Ու հերթեր,հերթեր, հերթեր՝հերթեր մարդկային․․․․,,

   Մի միտինգի ժողովուրդ կար երեկ՝Վանաձորի սոցիալական ծառայությունների կենտրոնում/չշփոթել ,,Հայփոստի,, շենքում գտնվող  քաղաքացիական ծառայությունների կենտրոնի հետ, որ 1-2 տարի առաջ ստեղծվել է՝բոլոր կառույցները համատեղելու եվ հերթերը սահմանափակելու միտումով/։Եվ ոչ միայն երեկ, այլեվ՝նախորդ օրն էլ էր հերթ, անցած աշխատանքային շաբաթավերջի օրն էլ,եվ կեսօրվա դրությամբ,3 օրերին էլ սպասողների թիվը՝ըստ վերեվում տեղադրված ցուցատախտակի, 200-ն անցնում էր։Մարդկանց մեծ մասը եկել էր,որպեսզի իրենց թոշակներն այսուհետ տեղափոխեն բանկեր,որովհետեվ կառավարության հատուկ որոշում է եղել,որ այսուհետ թոշակների բաշխումը պետք է իրականացվի միայն բանկերով ու բանկոմատներով/բացառությամբ՝տարիքային որոշակի շեմի եվ անձանց, ովքեր տեղաշարժվելու խնդիր ունեն եվ նրանց թոշակներն անպայման պետք է հասցնեն փոստատարները/։Սպասողների մի մասը նստած էր, մի մասը՝կանգնած, բայց բոլորը շատ ուշադիր ու ակնդետ նայում էին դեպի վեր՝ցուցատախտակին,միեվնույն սպասումային հայացքով,որպեսզի տեսնեն,թե որքանով է հերթը մոտ կամ հեռու՝,,ծլնգոցով,, հայտնվող թվից,եվ ուրախանում էին, երբ նաեւ բարձրաձայն հայտարարվող թվի՝3 անգամ հայտարարելուց հետո այդ թվի տերն ,,ուրանում,, էր կտրոնին եվ չէր հայտնվում/դե երեվի շատերը հոգնել-գնացել էին՝նախընտրելով ավելի ուշ գալ, երբ հերթն ավելի թեթեվ լինի/։
Ժամը 15-16-ի սահմաններում միայն մեզ հաջողվեց մոտենալ համապատասխան պատուհանին եվ փաստաթղթեր ներկայացնել՝կենսաթոշակի իրավունք ձեռք բերելու համար։Միաժամանակ տեղեկացանք, որ այսուհետ աշխատանքային ստաժի հաշվարկը ոչ թե տվյալ սոցիալական ծառայությունում պետք է կատարվի, այլ՝փաստաթղթերը կենտրոնական գրասենյակ ուղարկելուց հետո, պատահականության սկզբունքով պետք է որոշվի, թե ՀՀ որ տարածքը պետք է ձեր թոշակի հաշվարկն անի․բացատրվեց, որ դա արվել է՝,,կուռուպցիոն ռիսկերը,, փոքրացնելու նպատակով։Փաստորեն, հնարավոր է, որ, ասենք՝մեր փաստաթղթերով զբաղվելու գործն ընկնի Սյունիքի տարածքային կենտրոնին,եվ ինչ կլինի այն դեպքում, եթե, ասենք՝Սյունիքն էլ հանկարծ հայտնվի թշնամու ձեռքում,քանի որ թշնամու ախորժակն արդեն Սյունիքին էլ է հասել, ինչի մասին հայտնում է անթաքույց։Եվ ուրեմն այդ դեպքում մեկ էլ տեսար՝դառանք Ադրբեջանի թոշակառու՝միաժամանակ լինելով ՀՀ քաղաքացի․․․․համա թե խնդալու է հա՜․․․․ինչ ասես՝որ չեն ,,մոգոնի,, հայրենի կառավարողները՝,,կոռուպցիոն ռիսկերի բացառման,, նպատակով կամ պատճառաբանությամբ։Մեզ մնում է միայն աղոթել, աղոթել ու աղոթել,որ մեր փաստաթղթերի գործը Սյունիքին չընկնի, Սյունիքն էլ Արցախի օրը չընկնի։

ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ,Վանաձոր,ազատ լրագրող, բլոգեր

Նոր տարում՝նոր փոփոխություններ

 2023թվի հունվարի 14,նոր փոփոխությունների սկիզբ՝մեր կյանքում։Հին Նոր տարու օրը, որ նաեւ մեր ծննդյան օրն է,27 տարվա լրագրողական/որից 11 տարին՝բլոգերային/,եվ 24 ու կես տարվա ընդհանուր աշխատանքային ստաժով՝ներառյալ՝բուհական ուսումնառության 4 տարիները/ձեռք ենք բերել կենսաթոշակի իրավունք,որի հաստատումից հետո կարող ենք համարվել․․․․բլոգեր-թոշակառու,ինչը մի փոքր անսովոր կարգավիճակ է՝հայաստանյան լրագրողական դաշտում։Վերջին 11 տարվա ընթացքում, սկսած՝2011թվից, ամենակարեվոր ձեռքբերումը՝որպես ազատ լրագրող, քաղաքացի եվ անկախ  մտավորական,դա իմ կողմից ստեղծած 3 բլոգներն են/Azat Ankakh,Լրագրողական նոթեր եվ Պատմաքաղաքական բլոգ/։Դա կարող եմ համարել հաղթանակ՝քաղաքացիական հարթության վրա։Ըստ այդմ, բլոգներիս մասին կարող եմ արտահայտվել այսպես․,,Սիրում եմ ձեզ։Ճիշտ է, երբեմն ոչ բոլորիդ եմ կարողանում հասցնել իմ սերը,ոչ բոլորովդ զբաղվելու ժամանկ եմ գտնում, քանի որ դաժան իրականությունն ու օրախնդիր հոգսերը,ինչպես նաեւ՝ֆեյսբուքը,խլում են ժամանակիս մի զգալի մասը,այնուամենայնիվ, դուք իմ հարազատներն եք այնպես, ինչպես ֆեյսբուքը,,։
ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ,Վանաձոր, ազատ լրագրող

Նոր շառլատանություն՝,,Վեոլիայի,, կողմից

,,Վեոլիայի,, կողմից իմ դեմ ներկայացրած հայցադիմումի/243հազար դրամ ,,պարտքի,, բռնագանձման պահանջով/,եվ, մասնավորապես,կիրց ներկայացված հաշվի քաղվածքի մանրազննին ուսումնասիրությունից պարզել եմ մի նոր շառլատանություն․այն է՝ամբողջ գումարային պահանջի մեջ ,,Վեոլիան,, ներառել է նաեւ 2017թ․9 ամսվա ժամանակահատվածը։Մինչդեռ այդ ժամանակահատվածի համար 2018թվին արդեն իսկ մերժման որոշում է եղել՝Լոռու մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի կողմից՝2018թվին, եվ այն չի բողոքարկվել եվ մտել է ուժի մեջ։Դիցուք, ,,Վեոլիայի,, գործադիր տնօրեն Մարիաննա Շահինյանի կողմից լիազորգաիր ստացած, 1 տարվա փաստաբանական ստաժով Գայանե Ավագյանը, որ ստանձնել է ,,Վեոլիայի,, կողմից ներկայացվող հայցադիմումների իրավաբանական պատասխանատուի դերը, կարող էր տեղյակ չլինել 2018թվի դատարանի որոշման մասին, բա ,,Վեոլիայի,, Լոռու տեղամասի պետ Վահան Մխիթարյանն էլ չէր տեղյա՞կ, որ 2017վի 9 ամիսների համար արդեն իսկ եղել է մերժման որոշում, այդ որոշումը եթե չի բողոքարկվել, ուրեմն առնվազն 4 տարի հետո չէր կարող որպես ,,պարտք,, ներառվեր նոր հայցադիմումի մեջ․ինչի՞ վրա են դրել հույսները ,,Վեոլիայում,,․որ գործը կքննվեր ,,պարզեցված կարգով,, եվ առանց պատասխանողի՞/այսինքն՝իմ/ներկայությա՞ն․․․․․Թե՞ ,,Վեոլիայի,, նորաթուխ փաստաբաններն իմ սոցիալական վիճակի հաշվին ,,փորձաշրջան,, են անցնում, մտածելով՝,,մեկ էլ տեսար՝,,կպավ,,․եթե էս մեկին ,,կպավ,,՝բեր էն մյուսների վրա էլ գործեր ,,սարքենք,,․․․․․

Ի դեպ, ,,Վեոլիայի,, շահերը ներկայացնող փաստաբան Գայանե Ավագյանը, որ դատարանից խնդրել է գործը քննել առանց իր մասնակցության,դեռեվս մեկ տարի առաջ էր հայցադիմում ներկայացրել՝ինձնից գումարի բռնագանձման պատճառով, սակայն Լոռու մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանը մերժել էր  հայցն ընդունել, հետեվյալ պատճառաբանությամբ․,,Նկատի ունենալով, որ հայցադիմումին չի կցվել Գայանե Ավագյանի լիազորությունները հավաստող պատշաճ փաստաթուղթ, ուստի դատարանը գտնում է,որ հայցադիմումը նման հիմքով ենթակա է մերժման,,։Ի՞նչ է ստացվում, փոխանակ մինչեւ 3 տարվա վաղեմություն ունեցող, ժամկետանց ,,պարտքերը,, ,,Վեոլիան,, չեղարկի, դեռ մի անգամ մերժվածը մի անգամ էլ է ,,առաջ քշում,,։Ի դեպ, սա՝միակ աճպարարությունը չէ, որ հայտնաբերել եմ հայցադիմումի մեջ․նաեւ ժամանակագրական անճշտություններ կան հայցադիմումի մեջ, որին կանդրադառնամ ավելի ուշ։Մի բան է հետաքրքիր․ո՞վ է դրդում ,,Վեոլիային,,՝ՀՀ պետբյուջեն կամ իրենց գրպանները լցնել ՀՀ շարքային քաղաքացիներին ապօրինի ,,պարտքեր,, ներկայացնելու, Հայաստանի՞,թե՞ Ֆրանսիայի կառավարությունը։

ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ

ԽԾԲ-ն՝մշակույթի ոլորտում

 Պարբերաբար տեղեկանում ենք ,,դրսից,, ներմուծվող գրականության նորանոր թարգմանությունների մասին․արեվմտյան բարքեր քարոզող ու անկումային տրամադրությունների մղող գրողների ստեղծագործություններ են թարգմանում․բարոյականության չափանիշներն արհամարհող,քաղաքակրթության սահմաններն անցնող ու անպարկեշտ բառապաշարով գրողների ստեղծագործություններ․այսպես կոչված՝,,սյուրռեալիստական ստեղծագործություն,,․ինչու՞,որ հասարակությանն ավելի հուսալքե՞ն կամ ավելի անկիրթ դարձնեն․չէ՞ որ հուսալքված մարդն ամեն ինչի ընդունակ է, անգամ՝ինքնասպանության։Արվեստը՝կինոն, գրականությունը կոչված պետք է լինեն կրթել մարդուն,դաստիարակել մարդասիրության ոգով,հայրենասիրություն սերմանել,սեր՝գեղեցիկի, բարու նկատմամբ։Մի՞թե պետք է նման գրողներին անպայման թարգմանել/այդ աշխատանքի համար գումարներ ծախսելով եվ գործընթացում ներգրավել նաեւ հովանավորների․օլիգարխիկ խավերի/միայն նրա համար,որ նախորդ հասարակարգում այդօրինակ գրականությունն արգելված է եղել,թեպետ՝բացառություններ եղել են։Իսկ գրողներ կան, որոնց ստեղծագործությունները/այդ թվում՝տաղաչափական բոլոր նորմերը պահպանող բանաստեղծություններ/տարիներով մնում են գզրոցներում, որովհետեվ չունեն հովանավոր,չունեն անգամ տպագրվելու հնարավորություն,որովհետեվ հիմա բանաստեղծություն տպագրելն էլ է ԽԾԲ-ով կամ հատուկ արտոնյալ կարգով։Առավել ,,երջանիկները,, կարող են իրենց ֆեյսբուքյան էջերում կամ բլոգներում տեղադրել։Իսկ վերջերս պարզվեց, որ ստեղծագործական միություններից մեկի հայտարարած մրցույթին մասնակցելու համար չգրված պայման է այն, որ մրցույթին ներկայացվող ստեղծագործությունն անպայման տպագրված լինի որեվէ թերթում։Մի՞թե գրածի բովանդակության հետ կապ ունի այն,թե քանի մարդ է այն կարդացել՝մինչեւ մրցույթի ներկայացնելը։Այսինքն մերօրյա հասարակությունում ,,գրող,, հորջորջվելու համար պարտադիր չէ, մարդն ունենա ձիրք, տաղանդ,պարտադիրը՝լինի իշխող որեվէ ,,կլանի,,կցված կամ իշխանական կառույցի հովանավորություն ունենա։Եթե գրողների միության թերթը կոչվում է պաշտոնաթերթ,ուրեմն դա նշանակում է, որ այնտեղ կարող են տպագրվել միայն անդամները,իսկ Գրողների միության անդամ դառնալու համար պետք է տպագրված գիրք ունենաս։Իսկ ինչպե՞ս ունենաս, եթե միջոցներ չունես գիրք տպելու։Եվ ստացվում է՝հա՞վն է ձվից, թե ձուն՝հավից, երեվի ոչ մեկը, ոչ մյուսը,այլ պատճառը շուկայական հարաբերություններն են եվ կապիտալիստական հասարակարգը,որտեղ կարող է անգամ հուսահատ ստեղծագործողը սեփական ստեղծագործությունը վաճառի ուրիշի՝ինքն իրեն զրկելով հեղինակային իրավունքից․հանուն մի կտոր հացի։Ասվածի մի ապացույց է այն, որ մի օր մեկը տեղական մամուլում կարդացել էր հայտարարություն,եվ ապշել․,,Գրված էր՝վաճառում եմ բանաստեղծություններս, պատկերացնում ե՞ս էս ուր ենք հասել,,-դառնացել էր իմ զրուցակիցը։Սա նշանակում է հոգին վաճառել սատանային։Դրամաշնորհային ծրագրերով տպագրվող թերթերն էլ են կլանային-ընտանեկան․երբեվէ չենք հանդիպել հայտարարության՝գրողներ կամ ստեղծագործողներ հրավիրելու կամ դրամաշնորհային մրցույթներ հայտարարելու՝մշակույթի ոլորտում։Հովանավոր ունեցար՝կտպվես էլ, մրցույթի էլ կմասնակցես,դեռ կարող է մրցանակ էլ ,,շահես,,․ չունեցար՝դու ես ու քո լավագույն դեպքում ազատ,անկախ ,,անտեր,, բլոգը։

,,Զատո,, հիմա ով՝ինչ ուզի՝կտպի-հպարտանում է մի մտավորական՝անկախության հանգամանքով եվ գրաքննության վերացումով, ու դժգոհում, որ սովետական տարիներին գիրք տպելու համար Մոսկվայի թույլտվություն էր պետք։Իսկ հիմա՞ ինչ է պետք․ընդամենը գործարք՝սատանայի հետ կամ հզոր կապեր,որոնք եվս դեր էին խաղում սովետական հասարակարգում,որ մերժվեց հենց այդ պատճառով։Անգամ ցանկացած անգրագետ քերթվածք կարող է շքեղ կազմով գրքի վերածվել՝շնորհիվ կապերի եվ ֆինանսների։Բարոյական արժեքները գլխիվայր շրջվել են՝ի վնաս քաղաքակիրթ հասարակության։Ու բարոյական արժեքների մի վերացում էլ այն է, որ այսօր աշակերտին խառնում են քաղաքականությանն ու ձեռքը դրոշակ տալով փողոց հանում՝որ մանկավարժ փոխի,դպրոցի տնօրեն փոխի,մինչդեռ երեխան սահմանադրորեն ձայնազուրկ է,եվ եթե դատարաններում որեվէ երեխայի պետք է հարցաքննեն, ապա նրա հետ անպայման մանկավարժ է լինում, առանց որի ներկայության դատ չի լինում։Սովետական տարիներին մանկավարժի վարկն այնքան բարձր է եղել, որ աշակերտները պատկերացրել են, որ ուսուցիչը հաց չի ուտում,ուսուցչի սրբի տեղ են դրել, սրբացրել են, իսկ այսօր սերիալներում դիտմամբ ուսուցչի վարկն ավելի են գցում՝ստեղծելով դասերից դուրս ստրիպտիզով փող աշխատող ուսուցչի կերպար, գողական մանկավարժի կերպար։Երկիրն առաջ գնալու փոխարեն ետ է գնում որոշ առումներով,ու դրա մեղավորը միջնակարգ կրթությունը պարտադիր լինելը վերացնելն է․անգրագիտությունը հասել է այնտեղ, որ մեծն Թումանյանի հարազատ ծոռը չգիտեր անգամ, թե ով է եղել իր ապուպապը, եվ ,,Կիսաբաց լուսամուտների,, տաղավարից  ասում էր՝,,մեծ մարդ է եղել,,․անգամ որեվէ ստեղծագործություն չհիշեց Թումանյանի գրվածքներից։

ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ,ազատ լրագրող,բլոգեր,Վանաձոր