Թամադաներ

                                                                                                           Թամադան՝Դսեղից

Շհալվեցի Սահակի տունը կռիվ էր ընկել։Սահակն ուզում էր իր բանակից զորացրված տղայի հարսանիքի թամադան իրենց գյուղից լինի, կինը չէր համաձայնում։

-Չէ, չեմ ուզում իմ մինուճար տղի հարսանիքի թամադան մեր գյուղից լինի,խի՞, մենք ու՞մից ենք պակաս,որ մեր տան հարսանիքի թամադան Դսեղից չըլի։

-Այ կնիկ,-զայրանում էր Սահակը,-մենք ով, Դսեղա թամադա բերիլ տալն ով, մենք էդ հունարը չունենք, էլ ասես Դեբեդից բերիլ տանք՝կարող ա բան դուս գա, թե չէ՝Դսեղից, էդ մտքիցդ հանի։

-Սահակ ջան, ախր էն Կախանք բա ո՞նց բերիլ տվին,խի դու Գալուստի չափ չկա՜ս․․․․բա դու ամոթ չես անի՞,որ չկարենաս բերես, մի ծանոթ գտի, մի հնար արա։

Կնոջ հետ երկար բարակ վեճերից հոգնած,Սահակը վերջապես զայրացավ․

-Դե լավ, հերիք ա,գլուխս տարար էլի, գնում եմ Դսեղ,բայց իմացի, թե էսօր եդ չեկա,ուրեմն հաշվի գործը գլուխ չի էկել,գնացել եմ Կիրովական, ախպորդ տուն,բալքի նա գա մի բան անի,նա Դսեղ ծանոթներ շատ ունի։ 

            ՀՆԱՐԱՄԻՏ ԹԱՄԱԴԱՆ 

Ո՞վ չգիտի,որ Լոռվա Դսեղի թամադաների համբավը վաղուց դուրս էր եկել Լոռվա սահմաններից;Այ թե թամադաներ էին դսեղեցիք․․․․

Սակայն երեվի քչերը լսած կլինեին թամադաներից ամենահամբավավորի՝Աթանց Էրեգլոյի թամադայական ,,քաջագործություններից,, մեկի պատմությունը,որը մինչեւ հիմա էլ հաճույքով են վերհիշում համագյուղացիները, եվ ոչ միայն նրանք․․․

Օրերից մի օր հարեվան Քարինջ գյուղից մի հարսանքատեր,լսած լինելով Էրեգլոյի մասին,գալիս է նրա մոտ՝խնդրանքով, թե էսպես-էսպես էս ամիս 25-ին տղիս հարսանիքն է՝արի թամադայություն արա։Էրեգլոն մի քիչ չեմուչում է անում, բայց համաձայնվում է ու կամաց-կամաց պատրաստվում այդ օրվա հարսանիքին Քարինջ գնալու։Էդ հարսանիքի նախօրյակին Էրեգլոյենց տուն է գալիս մի ուրիշ հարսանքատեր՝այս անգամ Մարց գյուղից,ու, այ քեզ թարս բախտ, նույն օրվա հարսանիքի թամադայի հրավերքով։Էս հարսանքատերն Էրեգլոյի հին ծանոթներից է լինում, Էրեգլոն համեստորեն ձեն չի հանում,չի ասում, որ արդեն ուրիշ հարսանիքի է հրավիրված,ճարահատյալ համաձայնվում է,բայց մտքում մտածում, թե ոնց անի, որ հնարը գտնի։Գիշերը տեղում երկար-բարակ մտածելուց հետո Էրեգլոյի գլխում մի ,,հանճարեղ,, միտք է ծագում․2 հարսանիքին էլ թամադայություն անի՝միաժամանակ․․․

․․․Քարինջ գյուղի հարսանքատանն ասեղ գցելու տեղ չկար,հարսանքատիրոջ առաջարկով բոլոը խմում են թամադայի՝էրեգլոյի կենացը։Էրեգլոն էլ, առանց իրեն կորցնելու, պատկառանքով եվ հանդիսավոր լրջությամբ շնորհակալություն  է հայտնում կենացի համար,եվ իր կողմից առաջարկում նորապասակների կենացը։Ու ծայր է առնում  հարսանիքն իր աղմուկ-աղաղակով․․․․

Հարսանքատանը,որտեղ ամեն մեկն զբաղված էր իր ուտել-խմելով, ոչ ոք չնկատեց թամադայի կարճ բացակայությունը․իբր,պարելուոաց շոգելով թամադան դուրս էր եկել բակ՝հովանալու․․․․․Այդպես ամեն անգամ ամեն կենաց առաջարկելուց հետո թամադա Էրեգլոն բակ է դուրս գալիս, իբր հանգստանալու,սակայն դա միայն թվում էր․գլուխները տաքացրած հարսանքավորների մտքով չէր էլ անցնում, որ թամադա Էրեգլոն ամեն կենացից հետո արագորեն մտնում էր հարեվան տան բակ, նստում ձին ու սլանում դեպի մոտիկ․․․․Մարց գյուղը։Մի քանի րոպեում տեղ հսնելուց հետո ինչպես հարկն է կառավարում էր նաեւ այդ գյուղի հարսանիքը։Ահա թե ինչպես էր դսեղեցի Էրեգլոն միեվնույն օրը եվ նույն ժամին թամադություն արել տարբեր գյուղերի հարսանիքներում։

ԳԵՈՐԳԻ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ

ստորեվ ներկայացրինք ծնունդով դսեղեցի,Կիրովականի երկարամյա բնակիչ՝2013թվին մահկանացուն կնքած, Գեորգի Հովսեփյանի երգիծական անտիպ նյութերը՝գրված 1984թվին/թամադաների մասին/, նրա ծննդյան 90-ամյակի առթիվ՝հետմահու կարգով։Դառնանք զօղորմին տանք։                                                                                  

 

ՀԻՆ ՁՈՐԱԳԷՍՑԻՆԵՐԸ՝ՆՈՐ ԾԱՆՈԹՈՒԹՅԱՄԲ

 Մի հին ձորագէսցի հայտնաբերեցի պատահաբար․առեվտրի փոքր տաղավարում պատահաբար առնչվելով գնորդի ու տարեց վաճառողուհու զրույցին, երբ վաճառողուհին գնորդին ճանապարհելուց առաջ ասում էր՝,,Ես էլ եմ ձորագէսցի,,։Բնականաբար,ձորագէսյան արմատների կանչով հետաքրքրվեցի ու պարզեցի, որ այդ կինը ծնվել է 1956թվին, Ձորագէսում։Պատմեց, որ բնակվել են ակումբի շենքի մոտ գտնվող ինչ-որ հին շենքում/երկաթգծի մոտ․աղոտ հիշեցի/։Երբ Ձորագէսից տեղափոխվել են Կիրովական, 7 տարեկան է եղել։Հին հարեվաններից հիշում էր Մելնիկին,տիկին Գինարգային/նրանց կհիշեն ավագ սերնդի ձորագէսցիները/։Դարակից հանեց խնամքով պահվող սուրբ գիրքը՝Աստվածաշունչը, եվ նրա միջից հանեց Ձորագէսի մանկապարտեզի երեխաների լուսանկարը՝60-ականների սկզբի, երբ ինքը հաճախել էր մանկապարտեզ։Լուսանկարի կենտրոնում երջանկահիշատակ Վարդուշ Պետրոսյանն էր/ով, փաստորեն, մանկապարտեզում դաստիարակ է եղել,ինչից ես անտեղյակ էի։Ավելի ուշ՝մեկ այլ հին ձորագէսցի էլ՝Լիլիթը Եգանյան, հպարտությամբ պատմեց, որ Վարդուշ Պետրոսյանն իրեն դպրոցում է դասավանդել/։

Իմ զրուցակիցը,ում անունը Ռուզաննա էր, երբ իմացավ, որ իր տարեկից երեխաներից ճանաչում եմ Ալլային՝Կոստանդյան, ասեց՝ինքն էլ կա էս նկարում,,․ու մատնացույց արեց ներքեվի շարքում մի երեխայի, ասելով․,,սա է չէ՞ Ալլան,,։Ուշադիր զննելով մի փոքր կասկածեցի, որ դա Ալլան կլինի, բայց ենթադրեցի, որ միգուցե տարիների ընթացքում փոխվել է, դրա համար չեմ ճանաչում։Բայց լուսանկարի վերեվի շարքից մի երեխայի մատնացույց անելով ասեց՝,,Էս տղայի անունը Սամվել էր,, ուշադիր նայելով, հայտնագործածի նման ասի՝,,Վայ, Սամվելն է, կողքինն  էլ Ալլան․․․ այ Ալլան ինքն է,գիտե՞ք որ նրանք հետագայում իրար հետ ամուսնացան,,։Ի՞նչ իմանար, 7 տարի առաջ էր Ձորագէսից դուրս եկել, կապ էլ չէր եղել Ձորագէսի հետ։Իմ զրուցակիցը հիշում էր նաեւ Մանվելին/Մատինյան/, ով, ցավոք, տարիներ առաջ մահացավ։Վանաձորում բնակվող ձորագէսցիներից ոմանց հանգամանքների բերումով ճանաչում էր։Նաեւ ցավով հիշատակեց,որ եղբայրը՝Ռուդիկ անունով/Ավետիքյան/, ով երկար տարիներ աշխատել է Կիրովականի հանրախանութի ռադիոտեխնիկայի բաժնում, վերջերս է մահացել։Զրուցակիցս լավ տեղյակ էր, որ Ձորագէսում հիմա միջազգային հյուրանոց կա/2000թվականներին կառուցված/,եվ ասեց․,,դե գյուղերը հիմա զարգացած են շատ,,։Այդ առթիվ նկատեցի, որ Ձորագէսը միշտ է զարգացած եղել,դեռ սովետական տարիներին ուներ պարահրապարակ, ակումբ-գրադարան, կինոդահլիճ, բիլիարդանոց/հիմա դրանք վաղուց չկան՝անկախությունից հետո աստիճանաբար վերացել են,քանի որ ակումբ-գրադարնն էլ է վերացել/։Վերջինս սովետական տարիների նվաճումներից անտեղյակ էր, բայց՝լողափն ու գետը հիշում էր, երեխաների հետ մշտապես գետ են գնացել։

․․․Երբ Ալլային պատմեցի, որ ծանոթացել եմ իր մանկապարտեզային ընկերուհու հետ ու պատմեցի լուսանկարի մասին, ուրախացած ասեց․,,Էդ նկարից ես էլ ունեմ, ես ու Սամվելն իրար կողքի ենք․էսա գնամ էդ նկարը գտնեմ ու գնամ Ռուզանի հետ նորից ծանոթանամ,,։

Հ․Գ․Ավելի ուշ տեղեկացա, որ նկարի առաջին շարքում գտնվող երեխան, ում մասին նույնպես ասել էր ,,Ալլա,, անունով, նա էլ Մելիքսեթյան Ալվարդն է եղել․այսպիսով, լուսանկարում ձորագէսյան 2 Ալլաներ են եղել․Կոստանդյան եվ Մելիքսեթյան Ալլաները։

ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ,4․05․2023թ․Վանաձոր