ՆԵՂ ՕՐԵՐԻՑ ՄԵԿԸ

 Ամառային այդ օրն արթնացա զվարթ տրամադրությամբ։Լավ երազ էի տեսել, իբր թերթի խմբագիրը հայտնել էր, որ հոնորարս փոխանցվել է մայրաքաղաքում գտնվող բանկ,եվ, քանի որ այն պատկառելի էր․․․․1700դոլար,ուստի  գումարը, ըստ երազի, պետք է ստանալու համար մեկնեի Երեվան։Սա՝երազում։Իսկ օրվա ընթացքում ինձ հուսադրող միակ լուրն այն էր, որ 20 օր առաջ թերթի հաշվապահի հետ սկսած բանակցությունները,որոնք 1 շաբաթով դադարել էին, այդ օրը վերսկսվեցին՝օրվա ընթացքում 3-րդ զանգից հետո միայն՝խմբագրին ,,բռնացնելուց,, հետո։

,,Գումարը հաշված է, կարող ես գաս-ստանաս,,-աչքալուսանք արեց հաշվապահը։,,Իսկ փոխանցել հնարավոր չէ՞,,-հետաքրքրվեցի, քանի որ յուրաքանչյուր եռամսյակը մեկ 20 օր բանակցելուց հետո,ի վերջո, 8-10 հազար դրամ ,,ողորմություն,, էր փոխանցվում՝որպես 2-3 ամսվա պարբերական լրատվության դիմաց տրվող ,,վարձատրություն,,։Եթե հաշվի առնենք, որ նյութերի ուղարկման հետ կապված ինտերնետային ծախսերն էլ մոտ 1500-2000դրամ էին կազմում,ավելացրած՝հոնորարների չափի պարզաբանման հետ կապված հեռախոսային զանգերը,ապա կստացվի, որ եռամսյակային ,,մաքուր,, վարձատրությունը կազմում է․․․․5000դրամ․եվս մեկ ապացույց, որ դրամն ,,արժեվորվում,, է։Իմ հարցին ի պատասխան հաշվապահը պատրաստակամություն հայտնեց,որ կարող է գումարը փոխանցել,սակայն ոչ այն է՝դավադրաբար, ոչ այն է՝հետաքրքրությունից դրդված հարցրեց․,,Գիտես, չէ՞, ինչքան է գումարդ,,։,,Ինչքա՞ն,,։ ,,5300դրամ,,։

,,Ինչպե՞ս,,-զարմացա,- 16 նյութը կազմում է 5300դրա՞մ,,։ ,,Հա, էդքան է, հաշվել եմ,փոքր նյութեր են,,։,,Չի կարող պատահել,-համառեցի,-լավ ե՞ս հաշվել,,։

,,Հա,լրիվ հաշվել եմ, բայց նորից կհաշվեմ,,-ասաց եվ առաջարկեց 5 րոպեից հետո զանգել։Այդ ընթացքում ես կապվեցի խմբագրի հետ եվ հետաքրքրվեցի, թե արդյո՞ք  ուժի մեջ է մեր բանավոր պայմանավորվածությունը՝նյութերի վճարելիք չափի մասին/յուրաքանչյուր կոմպյուտերային էջը՝2000դրամ/,վերջինս էլ պատասխանեց,որ ,,այո,,։Իսկ թե ինչու՞ է հաշվապահն այդպիսի ծիծաղելի թիվ ասել,վերջինս խոստացավ հանձնարարել վերահաշվարկ անել։

,,Վերահաշվարկից,, հետո գումարի չափը հասավ,,առավելագույնի,,․6500դրամ։Հաշվապահին հիշեցրի խմբագրի հետ իմ պայմանավորվածությունը՝նյութի վճարի չափի վերաբերյալ/ի դեպ, անգամ այդօրինակ հաշվարկով գումարը կարող էր ավելի մեծ լինել, եթե մի քանիսը ,,խուզված,, չլինեին,մի քանիսն էլ՝չտպված․ եվ սա՝ այն դեպքում, երբ նյութերը հավայի ջուրծեծոցներ չէին եվ կապ ունեին մարդու իրավունքների խախտումների հետ։Ի վերջո, երկար-բարակ բացատրություններից հետո գումարը հասավ 12 հազար դրամի/որից,բնականաբար, 1000-ն արդեն ծախսված կլիներ հեռախոսային խոսակցության վրա/,իսկ հաշվապահը խրատատու տոնով վերջում իր հերթին ինձ փոխանցեց խմբագրի ,,մեսիջը,,․այն է՝այսուհետ ոչ թե կոմպյուտերային էջը 2000-ով է հաշվելու, այլ՝1000-ով, ,,մյուսների նման,,։Այդ ժամանակ մեղավորության զգացում պատեց ինձ․եթե ես դժգոհ եմ յուրաքանչյուր եռամսյակը մեկ տրվող 8-10հազար դրամ հոնորարից, ապա ի՞նչ վիճակում կլինեն ,,մյուսները,, ․որոնք, իբր, վարձատրվում են 1000դրամով։

ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ, 2006 թվի անտիպ նյութերիս արխիվից, Վանաձոր

Ձախ Հարութը, աբովյանցի Գագիկն ու Ռոզի Արմենը՝մեր հիշողություններում

 1980-ականների սկզբին, բուռն երիտասարդության տարիներին մեծ ակտիվությամբ ձեռք էինք բերում,ձայնագրում, իրար փոխանցում Ձախ Հարութի երգերը․այն ժամանակ արդեն ձայնագրման սրահներ կային․հնաոճ, ,,ջաբախոն,,/լոռեցու խոսակցականով ընդունված/, կլոր ժապավենային մագինտոֆոններն արդեն փոխարինվել էին ստերեո մագնիտոլաներով՝ավելի փոքր ու կոմպակտ դիսկերով։Եվ, քանի որ դրանց գինը բարձր էր՝սովորական քաղաքացու աշխատավարձի համեմատ/200ռուբլի/, ուստի շատերն այն գնում էին ապառիկ․այն ժամանակ Վանաձորում ռադիո-մագինտոֆոնների եվ ձայնասկավառակների վաճառքը կենտրոնական հանրախանութում էր, եվ ,,Մելոդիա,, ձայնագրման սրահում։Հեռուստատեսությամբ Ձախ Հարութի ելույթները չէին հնչում,եվ հիմնականում երգերը տարածվում էին ձայնագրման տաղավարներից։Ի դեպ, Ձախ Հարութից բացի,արդեն մեկ այլ երգիչ էլ կար՝80-ականներին, որ նույնպես հռչակ էր ձեռք բերել․Աբովյան քաղաքից երգիչ Գագիկը/ազգանունը ստույգ չեմ հիշում, կարծեմ Համբարձումյան էր/։Նա եվս Ձախ Հարութի ոճի մեջ էր, ու երբեմն նրանց երգերը շփոթում էին։Դրանք հայկական երգարվեստում նորություն էին․ռաբիզի ու ժողովրդականի արանքում։Ոչ միայն լսում էինք, այլեվ՝խոսքերն արտագրում նոթատետրում։Սովետական երիտասարդության հիմնական հոբբին երաժշտությունն էր, ձայնագրությունները, համերգները, փառատոները,որոնք կազմակերպվում էին տարվա մեջ 1-2 անգամ/ուսանողական փառատոներ էլ կային, ,,Ոսկե աշուն,, էլ, երբեմն էլ արտերկրից հյուրախաղերի էին գալիս քաղաքային ստադիոն/։

Իսկ 60-ականներին համասփյուռ հայության սրտի սիրելի սփյուռքահայ երգչուհին Ռոզի Արմենն էր․նա արդեն ռաբիզից ու ժողովրդականից հեռու էր, ու համարվում էր էստրադային երգչուհի։1960-ականների վերջերին Ռոզի Արմենն էլ,որ ընդամենը 20 տարեկան էր, Վանաձորի քաղաքային ստադիոնում ելույթ ունեցավ՝բազմահազար հանդիսատեսների ներկայությամբ։

ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ,Վանաձոր,ազատ լրագրող,բլոգեր

Խոսք համախոհիս հիշատակին

 2008-ի փետրվարի 1-ի ցրտաշունչ ձմեռը  Վանաձորի ,,Արցախ,, պուրակում ՀԱԿ առաջնորդ Լեվոն Տեր-Պետրոսյանի/ով նախագահության թեկնածու էր առաջադրվել՝իր 98-ի հրաժարականից 10 տարի անց/, հանդիպման ժամանակ մի մանկավարժ կար, ում հետ ծանոթացել էի 2003-ի նախագահական ընտրություններին,Արտաշես Գեղամյանի հետ նախընտրական հանդիպման ժամանակ/։ 2004-ին էլ նրա հետ կապված մի նյութ էի գրել,,Առավոտում,,՝,,Օպտիմալացում հօգուտ դասվարների,,․աշխատում էր դպրոցում՝որպես երաժշտության ուսուցչուհի,եվ քանիցս դժգոհում էր, որ երաժշտական ուսումնարան ավարտածների ստաժը մանկավարժական չի համարվում՝որպես արտոնյալ պայմաններով թոշակի անցնելու/։ՀԱԿ-ի հանրահավաքի օրը, 2008-ի փետրվարի 1-ին,մտա դեղատուն,՝որ ինսուլտով հիվանդացած մորս/ում այդ օրը թողել էի հարազատներիս խնամքին/ համար դեղ գնեմ, ու որոշեցի դեղատան կողքին գտնվող ,,Արցախ,, պուրակում կայանալիք հանրահավաքն էլ բաց չթողնեմ, որովհետեվ այդ ժամանակ ,,Ժամանակ-Երեվանի,, թղթակիցն էի․պարզվեց, ծանոթս էլ՝Հեղինեն, որ պուրակից ոչ հեռու էր ապրում,իր մոր խնամքը քրոջն էր թողել ու եկել․նրա մայրն էլ էր ինսուլտով հիվանդ։

Մինչեւ վերջերս պատահաբար հանդիպում էի փողոցում, շուկայամերձ տարածքներում առեվտուր անելիս, կիսվում էինք օրվա նորություններով եվ բաժանվում/ավելի հաճախ թոշակառու քրոջ հետ էր լինում,միասին էին օրվա գնումներն անում,իսկ մայրն արդեն վաղուց չկար,մնացել էին երկուսով՝երկու քույրերով, որոնք ճակատագրի, սոցիալական պայմանների ու բազում խնդիրների պատճառով չէին կարողացել իրենց անձնական կյանքը կազմակերպել․այնպես, ինչպես շատերը՝վերջին 30 տարվա անկախությունից հետո/։Եվ, քանի որ որեվէ տվյալ, հեռախոսահամար չունեի, ուստի հույսս դրել էի, որ իրենց շենքից որեվէ մեկին կտեսնեմ-կիմանամ, թե ինչի չի երեվում։Եվ ահա, երեկ հանդիպելով այդ շենքի մի բնակչի/նույնպես քաղաքականացված, բայց՝այժմ արդեն իշխող ուժի կողմնակից/,հետաքրքրվեցի, թե արդյո՞ք տեղեկություն ունի Հեղինեի մասին, զարմանքով նայեց ու ասեց՝,,Էն 2 քույրերը՞, նրանք վաղուց են մահացել, դեռ աշնանը,դու ճանաչում էի՞ր․․․,,։Գիտեի, որ առողջական խնդիրներ ուներ, գանգատվում էր վահանաձեվ գեղձից, շնչառական հիվանդություններից, ու նաեւ դժգոհում, որ աշխատավարձը չի բավականացնում, որ լիարժեք բուժում ստանա, հետազոտվի, դեղեր գնի․․․։Ամենաահավորն այն է, որ, փաստորեն երկուսն էլ միաժամանակ են մահացել․սա եվս մեր ժամանակներին բնորոշ է, եվ կան դեպքեր, երբ, օրինակ, ամուսիններ են մահացել միաժամանակ/կորոնայի հետ կապված․չնայած՝հիմա ով ինչից մեռնի՝անունը դնում են կորոնա/։

Ինձ մնում է ցավակցել Հեղինեի/Աղաջանյան/եվ նրա քրոջ հարազատներին, նրանց ճանաչողներին։Թող Աստված լուսավորի նրանց հոգիները։

ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ,Վանաձոր, ազատ լրագրող, բլոգեր