Ձորագէսյան հիշողություններ

ԵՎ ՔԱՐՈՒՔԱՆԴ ԿԱՌԱՄԱՏՈՒՅՑ՝ԱՌԱՆՑ ԼՈՒՅՍԵՐԻ

Օրերս առիթ ունեցանք օգտվելու Այրում-Գյումրի էլեկտրագնացքի ծառայությունից:Ձորագետավանում /նախկինում՝ Ձորագէս /գտնվող կառամատույցն այսօր շատ ավելի վատ վիճակում է, քան՝մի քանի տարի առաջ:Իսկ շատ-շատ տարիներ առաջ կառամատույցը հոյակապ վիճակում էր:Պատկերացրեք այն ուղեւորների վիճակը,որոնք երեկոյան ժամը 19-ին, երբ Այրումից գնացքը ժամանում է, ստիպված են քանդված, ծածկը թափված, ասֆալտահան եղած ու կես մետր իջած կառամատույցից բարձրանալ գնացք / ի դեպ, դրա որոշ հատվածներում միայն մետաղե ճաղաշարերն են մնացել /:Այս պարագայում մի ուղեւորին երկու ուղեկցող է պետք. մի հրող-ներս գցող՝դրսից,մի ներս քաշող էլ՝ներսից:Նշենք, որ երեկոյան ժամերին էլ նույնիսկ լուսինն ի վիճակի չէ լուսավորել անլույս կառամատույցը:Առավել ողբերգական է առավոտյան Գյումրիից Այրում գնացող գնացքից Ձորագէսում իջնողների վիճակը.մեկ էլ տեսար՝գնացքի որոշ վագոններ հայտնվեցին կառամատույցի վտանգավոր, քարուքանդ եղած հատվածներում կամ էլ կառամատույցներից հեռու՝,,մի յաբանի տեղ,,.դե հիմա ,,մարդ ես՝թռի ներքեւ,,.ոչ բժիշկ կա, ոչ՝շտապօգնություն:Ի դեպ, տագնապալի է նաեւ Ձորագես մտնող կամրջի վիճակը:Նշենք, որ ամիսներ առաջ Ձորագետավան այցելած ՀՀ նախագահն այս կամրջով չի անցել, այլ՝մյուս,համեմատաբար բարվոք վիճակում գտնվող կամրջով:

ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ, ,,Առավոտ,,  10 դեկտեմբերի,2002թիվ

--------------------------------------------------------------------------------

ՁՈՐԱԳԷՍԸ՝ՆՈՐԱՑՎԱԾ ԵՎ ՄՈՌԱՑՎԱԾ

Լոռու մարզի Ձորագէս ավանը, որ հիմնադրվել է 1929թ., նախկինում հայտնի էր որպես ՀԷԿ,սակայն վերջին տարիներին այդ անունն առավելապես շաղկապվում է Թուֆենկյան ընկերության հետ, որն այդտեղ մի քանի տարի առաջ բարձրակարգ հյուրանոց կառուցեց:Բնակիչների պատմելով՝ընկերությունը նույն տեղում նաեւ երկու կամուրջ է նորոգել:Այդուհանդերձ,ավանում դեռ լուրջ խնդիրներ կան.ներհամայնքային ճանապարհներն անհիշելի ժամանակներից չեն նորոգվել,մինչդեռ ամեն տարի Հայաստան մեծ գումարներ են մտնում՝,,գյուղական ճանապարհների նորոգման,,նպատակով:Ձորագետ վերանվանված Ձորագէսը, որ գյուղի կարգավիճակ է ստացել անկախության տարիներին, այսօր միջազգային տուրիզմի կենտրոն է համարվում.Հայաստան ժամանող զբոսաշրջիկներն այստեղ մեկօրյա կանգառ են անում, հետո ուղեվորվում Հաղպատ, Սանահին, մինչդեռ այս տարածքով անցնող Ալավերդու ավտոճանապարհը քարուքանդ վիճակում է, ճանապարհի եզրաքարերը՝թափված:15 տարուց ավելի է՝քանդուքարափ է նաեւ երկաթուղային կառամատույցը՝դեպի այն տանող քարե աստիճաներով, որոնք մացառներով են պատված:Կապի եւ տրանսպորտի նախկին նախարար Անդրանիկ Մանուկյանի օրոք մի ծրագիր էր պտտվում Հայաստանում՝կառամատույցների նորոգման,բայց Ձորագէսի կառամատույցն այդպես էլ չնորոգվեց,ինչը լուրջ վտանգ է հատկապես ձմռան ամիսներին, երբ փուլ եկած քարե աստիճանները սահադաշտի են վերածվում:Բուժկետը վաղուց վերացել է, դրա, ինչպես նաեւ Վանաձորից բուժօգնության ուշացման պատճառով, ցավոք, անժամանակ մահացություների դեպքեր են լինում:Ընդհանուր բուժզննման բարեգործական ակցիաները մշտապես շրջանցել են այս ավանը:ՀԷԿ-ում աշխատատեղերը պակասել են, կարի ֆաբրիկան էլ անկախության տարիներին սկսեց չգործել, եւ աշխատատեղերի բացակայությունը նպաստեց արտագաղթին:Բնակիչներից ոմանք աշխատում են հյուրանոցի սպասարկան ոլորտում, ուրիշներն էլ մանր բիզնեսով են զբաղվում:Ութամյա դպրոցում 6 աշակերտ կա:Հնաբնակների միակ մխիթարությունն այն է, որ ,,Հայէներգոյին,,պատկանող բնակելի շենքերը թույլատրեցին սեփականաշնորհել, դա էլ՝բնակիչների համառության շնորհիվ:2008թ.նախագահական ընտրությունների նախօրյակին մի քանիսը նամակով դիմեցին ավան այցելած ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանին, որն այն ժամանակ վարչապետ էր, նա էլ՝ընդառաջեց: ,,Իսկ մինչ այդ մի քանի անգամ նախկին նախագահ Քոչարյանին էինք դիմել՝ոչ մի բան չէր արել, դրա համար էլ մենք Սարգսյանին ձայն տվեցինք,,-ասում է ավանի հին բնակիչ տիկին Լաուրան:Բնակելի շենքերը վթարային վիճակում են,դրանցից մեկի մուտքը միանգամից 2-րդ հարկ բարձրացող երկաթապատ աստիճաններով է՝70 տարվա, որոնց աստիճանահարթակների արանքներով մի քանի անգամ երեխաներն ընկել են:Այդուհանդերձ, ավանում կյանքը շարունակվում է, մի քանի ընտանիքներ նույնիսկ քաղաքից են հարս բերել:Չնայած կապի բաժանմունքը լուծարվել է, սակայն ոմանք քաղաքային կամ բջջային հեռախոսներ ունեն:Շենքերի վրա արբանյակային ալեհավաքներ են, հայկական հեռուստաալիքներից նախընտրում են դիտել ,,Շանթ,,  ,,Արմենիա,, բայց հայաստանյան օրաթերթերի հետ հազվադեպ են շփվում:,,Փոստատարը շաբաթը մեկ անգամ ,,Եթեր,, է բերում, ,,Ազատությունն,, էլ էստեղ չի բռնում,,-դժգոհում է տիկին Լաուրան:Իսկ ուկրաինուհի տիկին Նինան կարոտով հիշում է մինչերկրաշարժյան տարիների ակումբն ու գրադարանը, որոնց շենքը՝ՊՆ-ին պատկանող,դռները կողպած վիճակում է, անհայտ ճակատագրով:Նախկին գրադարանի թերթերի ու Ձորագեսի պատմության արխիվը սրբությամբ պահպանում է նախկին գրադարանավարուհի Ելենա Անդրեասյանը:ՀԷԿ-ի հնագույն աշխատողների թոռներն այսօր հեռավոր երկրներից աջակցության ձեռք են մեկնում այստեղ բնակվող իրենց հարազատներին:,,Մենք այստեղից գնացողը չենք, սա մեր հայրենի հողն է,,-ասում է Կուրթանից Ձորագէս հարս եկած տիկին Սեդան, որի դուստրը 15 տարուց ավելի է՝Գերմանիայում է, բայց երիտասարդ որդին կնոջ ու երեխաների հետ բնակվում ու աշխատում է ՀԷԿ-ում:

ԳԱՅԱՆԵ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ,  ,,Հրապարակ,, 17.10.2009թ.

-----------------------------------------------------------------------------------

շարունակելի